Ananas jadalny

Ananas jadalny (Ananas comosus (L.) Merr.)

nazywany także ananasem właściwym lub a. czubatym – gatunek rośliny uprawnej, byliny z rodziny bromeliowatych (Bromeliaceae). W stanie dzikim występuje w Brazylii.






Morfologia:

• Łodyga

Silnie skrócona, dorasta do 1,5 m.

• Liście

Długie, sztywne, kłujące, na łodydze ułożone spiralnie.

• Kwiaty

Niepozorne, ciasno stłoczone w liczbie ok. 200 w kwiatostanie. Sześciodzielne, czerwonofioletowe, wyrastają w kątach ostrych przysadek.

• Owoce

Zwykle beznasienne jagody (powstają w wyniku partenokarpii), rzadko kwiaty zapylane są przez kolibry i wówczas rozwijają się w nich drobne, twarde nasiona. Owoce zrastają się z mięsistą osią kwiatostanu i liśćmi przykwiatowymi tworząc okazały, soczysty owocostan o wysokości około 20 cm i średnicy 14 cm (u odmian bywają też miniaturowe). Pozostałości kielicha i zewnętrzne części liści przykwiatowych tworzą zewnętrzną, twardą warstwę ochronną. Na szczycie owocostanu rozwija się korona liści (zawiązek pędu).

• Biologia

Owoc dojrzewa w okresie letnim. Obecnie dzięki opryskom kwasem naftylooctowym reguluje się rozwój roślin, aby plantacje dawały plon w ciągu całego roku. Pierwszy plon zbiera się po 18–24 miesiącach od założenia plantacji.

Są to rośliny generalnie przeprowadzające fotosyntezę CAM, chociaż badania wykazały, że w warunkach in vitro możliwa jest ich modyfikacja w roślinę C3. Ex vitro dzięki plastyczności morfologii oraz fizjologii Ananas comosus zależnie od warunków środowiska tj. intensywności światła i względnej wilgotności może zamiennie funkcjonować jako roślina C3 i roślina przeprowadzająca fotosyntezę CAM. 

Zastosowanie:

Roślina jadalna
Ananas był uprawiany w Ameryce na długo przed przybyciem Kolumba. Największe uprawy współcześnie znajdują się w Chinach, na Hawajach, Filipinach, Brazylii i Meksyku. W Europie na pocz. XVIII wieku rozwinęła się, zwłaszcza w Anglii, uprawa ananasa w szklarniach, która przetrwała do następnego stulecia. Pionierem jej w Polsce był w tym samym wieku brat króla Stanisława Augusta, Kazimierz Poniatowski, który założył szklarnie z ananasami w warszawskich ogrodach Frascati. Ich roczna wydajność wynosiła 5 tys. owocostanów[4].

Sztuka kulinarna
Duże soczyste i aromatyczne owoce nadają się do spożycia zarówno w stanie surowym jak i po przetworzeniu (soki, dżemy, kompoty).

Roślina lecznicza
Surowcem są owocostany i łodygi, z których w drodze ekstrakcji pozyskuje się mieszaninę pięciu enzymów proteolitycznych określanych zbiorczo jako bromelina. Bromelina ma działanie przeciwzapalne, przeciwobrzękowe, poprawia trawienie, działa antyagregacyjnie na płytki krwi. Właściwości te zostały potwierdzone w badaniach klinicznych.

Źródło: Wikipedia i informacje własne.

Alpinia lekarska

Alpinia lekarska (Alpinia officinarum Hance)

Nazywana także gałgantem chińskim lub gałgantem wielkim – gatunek roślin z rodziny imbirowatych. Pochodzi z południowych Chin, Indochin i Tajwanu. Obecnie uprawiana również na wschodnich wybrzeżach Indii, w Japonii i Antylach.






Morfologia:

Kłącze

• Grube, guzowate, płożące się. Pędy do 2 m wysokości.

Liście

• Długie, wąskolancetowate, osadzone pochwiasto.

Kwiaty

• Zebrane w wiechy, drobne, korona zielonkawa, rurkowata u podstawy, wyżej dzwonkowata, trójłatkowa, kielich biały, trzyząbkowy, słupek jeden, pręcik płodny jeden, dwa przekształcone w prątniczki, dwa przekształcone w dużą, czerwonoplamą warżkę i jeden zupełnie zredukowany. Kwiaty mają przyjemny zapach.

Owoce

• Czerwona, mięsista jagoda wielkości grochu, zawierająca trzy czarne nasiona o nieprzyjemnym zapachu i gorzkim smaku.

Zastosowanie:

Surowiec zielarski: kłącze - Galangae rhizoma

Składniki:

• galganol, alpinol, żywice i najwięcej olejku eterycznego z wszystkich alpinii.

Działanie i zastosowanie:

• Najlepiej przyswajalna jest nalewka alkoholowa. W tym celu sproszkowane kłącze omawianej rośliny zalewa się przynajmniej 40° wódką i maceruje w szczelnie zamkniętym słoiku typy twist-off przez okres jednego miesiąca. Przyjmuje się po 15–20 kropli na wodę, 3 razy dziennie.
• Nalewka na kłączach alpinii zalecana jest na poprawienie trawienia, bóle brzucha spowodowane niestrawnością albo lekkim zatruciem pokarmowym, spowodowanym spożyciem ciężkostrawnych i tłustych potraw. Ponadto także w stanach zapalnych żołądka i jelit, oraz w reumatyzmie.
• Systematyczne zażywanie - przez przynajmniej 3-4 tygodnie - nalewki (po 1 łyżeczce 3 razy dziennie) wyreguluje stolce i trawienie. Ponadto działa również słabo przeciwbólowo, bakteriobójczo i grzybobójczo. Zewnętrzne stosowanie nalewki zalecane jest w raku skóry.
• Przyprawa- Najbardziej cenione kłącze ze wszystkich alpinii o smaku przypominającym imbir, jednak delikatniejszym. 
• Alpinię faworyzuje kuchnia indonezyjska, gdzie jest podstawową przyprawą narodowej potrawy o nazwie "nasi goreng".

Źródło: Wikipedia i informacje własne.

Aloes zwyczajny

Aloes zwyczajny (Aloe vera)

• Morfologia

Pokrój

Wysokość do 80 cm, tworzy liczne odrosty.

Liście

Szarozielone, za młodu biało nakrapiane.

Kwiaty

O żółtej koronie, zebrane w wydłużone grona.

• Biologia

Cechy fitochemiczne

Miąższ aloesu zawiera ponad 140 biologicznie czynnych składników:

·         aminokwasy (endogenne i egzogenne),

·         enzymy (lipazę, amylazę, celulazę i inne),

·         witaminy (z grupy B, kwas foliowy, C, A, cholinę oraz wszystkie rozpuszczalne w wodzie),

·         związki mineralne: wapnia i magnezu, fosforu, sodu, cynku, żelaza, manganu, chromu, miedzi, germanu,

·         nienasycone kwasy tłuszczowe (linolowy, linolenowy, stearynowy),

·         naturalny kwas salicylowy, mleczan magnezowy,

·         kampesterol, bradykinazę,

·         fenole, kwas cynamonowy, lupeol, związki siarkowe,

·         saponiny, ligniny, biostymulatory,

·         cukry – jednocukry (glukoza i fruktoza),

·         wielocukry (polimannozy, glukomannozy, mukopolisacharydy).

• Zastosowanie

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski

Alona barbadoska (Aloe barbadensis) – zagęszczony i wysuszony sok z liści o wyglądzie ciemnobrunatnej, lekko błyszczącej lub matowej masy. Surowiec powinien zawierać nie mniej niż 28,0% pochodnych hydroksyantracenu w przeliczeniu na barbaloinę.

Działanie i zastosowanie

Alona wykazuje działanie przeciwbólowe (naturalny kwas salicylowy, mleczan magnezu), przeciwzapalne (kampesterol,bradykinaza) oraz przeciwbakteryjne (fenole, kwas cynamonowy, lupeol, związki siarkowe). Stosowana w leczeniu bakteryjnych infekcji przewodu pokarmowego. Ma korzystny wpływ w terapii wrzodów trawiennych, ponieważ zmniejsza stężenie kwasu solnego, którego nadmiar powoduje powstawanie wrzodów. Przyspiesza proces gojenia (rany skóry, owrzodzenia, oparzenia, odmrożenia, jest pomocna w gojeniu zarówno ran zewnętrznych jak i wewnętrznych), pobudza wzrost i naprawę skóry. Jest stosowana do leczenia trądziku. Działa jako silny środek przeczyszczający. Przeciwdziała powstawaniu kamieni nerkowych lub zmniejsza ich rozmiary. Bywa również stosowana miejscowo u osób z bolesnymi hemoroidami.

Roślina kosmetyczna

Ze względu na swoje działanie nawilżająco-regenerujące skórę, miąższ aloesu wykorzystywany jest jako podstawowy środek przy produkcji wielu rodzajów kremów nawilżających.

Roślina ozdobna
W krajach o zimniejszym klimacie jest uprawiany jako roślina doniczkowa

Inne zastosowania
Balsamowanie zwłok

W czasach biblijnych, Żydzi używali olejku aloesowego do balsamowania zwłok.

Źródło: Wikipedia i informacje własne.